Enzimi
- zaključiti da su enzimi po kemijskom sastavu bjelančevine
- imenovati odgovarajući enzim za razgradnju ugljikohidrata, ulja i masti te bjelančevina u ljudskom organizmu
- zaključiti da enzimi usklađuju i ubrzavaju kemijske reakcije.
Uvod
Enzim lizozim poznat je kao “antibiotik tijela” jer štiti naš organizam od bakterija. Sastavni je dio sline, suza i majčina mlijeka. Lizozim uništava staničnu stijenku bakterijskih prokariotskih stanica čime sprječava njihovo umnožavanje. Lizozim se koristi u prehrambenoj industriji kao prirodni konzervans (E 1105).
Enzimi
Enzimi su specifični organski spojevi koji nastaju u živim stanicama s ciljem ubrzavanja kemijskih reakcija u organizmu.
Zbog toga enzime nazivamo još i biokatalizatorima.
Do sada su poznate oko tri tisuće (3000) enzima koji kataliziraju (ubrzavaju) reakcije u ljudskom tijelu, ali mnogi od njih još su nam nepoznati.
Enzimi su po kemijskom sastavu bjelančevine (proteini). Oni u organizmu obavljaju razne funkcije.
Naziv enzima oblikuje se prema reakciji koju obavlja uz dodavanje dometka -AZA.
Na primjer: LAKTAZA je enzim koji cijepa laktozu.
Neki najvažniji enzimi u probavnom sustavu jesu:
- AMILAZA – razgrađuje škrob
- LIPAZA – razgrađuje masti
- PROTEAZA – razgrađuje bjelančevine.
Enzim reagira samo s jednom vrstom molekule. Takvu molekulu nazivamo supstrat.
Molekula supstrata s enzimom se veže na točno određenom aktivnom mjestu enzima.
Kao što oblik brave odgovara obliku ključa, tako i oblik aktivnog mjesta enzima odgovara obliku molekule supstrata.
Nakon kemijske reakcije enzim ostaje nepromijenjen, ali se supstrat mijenja u novi produkt.
Enzimi
Enzimi ili fermenti, kako ih se prije nazivalo, specifični su organski spojevi koji nastaju u živim stanicama s ciljem ubrzavanja kemijskih reakcija u organizmu. Zbog toga enzime nazivamo još i biokatalizatorima. Do sada su poznate oko tri tisuće (3000) enzima koji kataliziraju reakcije u ljudskom tijelu, ali mnogi od njih još su nam nepoznati.
Enzimi su po kemijskom sastavu bjelančevine. U organizmu obavljaju razne funkcije, a ovisno o tome dijelimo ih na metaboličke, probavne i prehrambene enzime. Budući da je broj enzima vrlo velik, razvrstani su u šest skupina prema funkciji koju obavljaju.
Ime enzima oblikuje se prema reakciji koju obavlja uz dodavanje sufiksa –aza. Na primjer: DNA polimeraza katalizira sintezu DNA polimera, a laktaza je enzim koji cijepa laktozu.
Neki najvažniji enzimi u probavnom sustavu jesu:
- amilaza
- lipaza
- proteaza.
Amilaza razgrađuje škrob, lipaza razgrađuje masti, a proteaza razgrađuje bjelančevine.
Za ubrzanje reakcije potrebna je vrlo mala količina enzima, a njegova katalitička sposobnost izražava se brojem izmjene. Ta se vrijednost odnosi na broj molekula supstrata koje enzim obradi u jedinici vremena. Za većinu enzima to je nekoliko desetaka tisuća izmjena u minuti.
Enzimi djeluju vrlo specifično. To znači da enzim reagira samo s jednom vrstom molekule. Takvu molekulu nazivamo supstrat. Molekula supstrata veže se s enzimom na točno određenom aktivnom mjestu enzima. Oblik aktivnog mjesta enzima odgovara obliku molekule supstrata, kao što oblik brave odgovara obliku ključa. Nakon završene kemijske reakcije enzim ostaje nepromijenjen, ali se supstrat mijenja u novi produkt.
Poremećaj u količini enzima ili njegovo oštećenje uzrokuje ozbiljne bolesti. Najčešće su takve bolesti nasljedne. Neke su od njih Tay-Sachsova bolest i fenilketonurija.
Istražite na stručnim mrežnim stranicama te bolesti i saznajte uzrok njihovih nastajanja.
Koji su enzimi sastojci lijeka Kreona?
Kapsule lijeka Kreona sadrže mješavinu enzima pod nazivom pankreatin. Lijek se proizvodi od tkiva svinjske gušterače, a sadrži enzime lipazu, amilazu i proteazu.
Kreon se koristi u prehrani bolesnika kojima je kirurški uklonjena gušterača ili imaju neku drugu bolest gušterače. Kapsula lijeka sadrži mikrogranule enzima koje se u probavnom sustavu pomiješaju s hranom i omogućuju probavu masti, ugljikohidrata i bjelančevina.
Na kraju…
Riješite interaktivni kviz i ponovite najvažnije spoznaje o enzimima. Više informacija o ovoj temi možete pronaći u jedinici 5.2 Građa i funkcija probavnog sustava u DOS-u Biologija 8.
Klikom odaberite jedan točan odgovor.
Odaberite točan odgovor.
Što su enzimi po kemijskom sastavu?
Klikom odaberite jedan točan odgovor.
Odaberite točan odgovor.
Enzime nazivamo biokatalizatorima jer:
Povlačenjem elemenata uskladi odgovarajuće parove.
Spojite parove premještajući pojmove po stupcima.
Spojite odgovarajuće parove.
supstrat
molekula s kojom enzim reagira
aktivno mjesto
mjesto na molekuli enzima na koji se veže molekula supstrata
model ključ – brava
oblik aktivnog mjesta odgovara obliku molekule supstrata
Klikom odaberite jedan točan odgovor.
Odaberite točan odgovor.
Koji enzim ubrzava razgradnju škroba do glukoze?
Klikom odaberite jedan točan odgovor.
Odaberite točan odgovor.
Označite točnu tvrdnju o uporabi enzima.
Želite li pokušati ponovo?