Ugljikovodici i umjetni polimeri

3.1.Organski spojevi

Friedrich Wohler (1800. – 1882.)
Friedrich Wohler (1800. – 1882.)
Fotografija prikazuje zagrijavanje šećera saharoze. Saharoza, koja je inače bijele boje, stavljena je u epruvetu. Epruveta je stavljena iznad plamenika. Saharoza se zagrijala i pocrnjela.
Zagrijavanje saharoze

3.2.Zasićeni ugljikovodici – alkani

Fotografija prikazuje Davy-evu rudarsku svjetiljku. Svjetiljka je oblika valjka. Cilindar je načinjen od tanke žičane mrežice. Na vrhu ima ručku koja služi za nošenje.
Davy-eva rudarska svjetiljka
Na fotografiji je kalotni prikaz molekule metana. Na većoj kugli koja prestavlja ugljik su četiri manje polukugle koje predstavljaju vodik.
Prikaz molekule metana

Naziv ugljikovodika: propan

Molekulska formula propana: \ce{C3H8}

Fotografija prikazuje strukturnu formulu propana. U sredini su tri slova C koja su međusobno povezana crticom koja predstavlja jednostruku vezu. Pored prvog i zadnjeg slova C je slovo H koje predstavlja vodik. Isto tako, ispod i iznad svakog slova C je po jedno slovo H. Sva slova međusobno su povezana crticom koja predstavlja jednostruku vezu.
Strukturna formula propana

Sažeta strukturna formula propana

Fotografija prikazuje model propana načinjen od kuglica i štapića. Tri kuglice koje predstavljaju atome ugljika međusobno su povezani štapićem. Lijevi i desni atomi ugljika povezani su s po jednom kuglicom koja predstavlja atom vodika. Srednji atom ugljika povezan je s dva atoma vodika.

Model sastavljen od kuglica i štapića

Fotografija prikazuje kalotni model propana.

Kalotni model

1 / 6
Fotografija prikazuje mjehuriće metana zarobljene u zamrznutoj bari. Metan nastaje raspadanjem organske tvari na dnu bare. Ispod prozirnog leda na površini bare, vide se mnoštvo mjehurića metana.
Mjehurići metana zarobljeni su u zamrznutoj bari. Metan nastaje raspadanjem organske tvari na dnu bare.
Fotografija prikazuje model molekule butana načinjen od kuglica i štapića. Molekula je ravnolančana. Prvi i zadnji atom ugljika u lancu, povezani su jednostrukim vezama s po tri atoma vodika. Srednji atomi ugljika povezani s s po dva atoma vodika.

Butan – molekula ravnog lanca

Fotografija prikazuje molekulu butana načinjenu od kuglica i štapića. Molekula je razgranatog lanca. Tri atoma ugljika su u nizu. Od srednjeg atoma ugljika grana se četvrti atom ugljika. Svi atomi ugljika povezani su jednostrukim vezama s atomima vodika.

Butan – molekula razgranatog lanca

1 / 2
Fotografija prikazuje razgranati model ugljikovodika. Kuglicama koje su u nizu i predstavljaju ugljik pridruženi su redni brojevi od 1 do 5. Od drugog atoma ugljika grana se još jedan atom ugljika, radikal. Svi atomi ugljika međusobno su povezani jednostrukim vezama, a isto su tako jednostrukim vezama povezani i s atomima vodika.
Fotografija prikazuje homologni niz od četiri cikloalkana načinjen od kuglica i štapića. Prvi je ciklopropan s tri atoma ugljika i šest atoma vodika. Drugi je ciklobutan s četiri atoma ugljika i osam atoma vodika. Treći je ciklopetan s pet atoma ugljika i deset atoma vodika. Četvrti je cikloheksan sa šest atoma uljika i dvanaest atoma vodika. Svi su atomi ugljika međusobno povezani jednostrukim vezama.
Homologni niz cikloalkana
Fotografija prikazuje gorenje heksana na predmetnom stakalcu. Heksan gori narančastim plamenom.

Klorovi derivati metana

3.3.Nezasićeni ugljikovodici – alkeni

Fotografija prikazuje zrele plodove rajčice. Oni otpuštaju male količine etena
Zreli plodovi otpuštaju male količine etena

3.4.Nezasićeni ugljikovodici – alkini

Izgaranje smjese kisika i plina etina. Etin gori plavim plamenom.
Izgaranje smjese kisika i plina etina
Fotografija prikazuje model spoja: pent-1-en-4-in načinjen od kuglica i štapića. Vidljivo je da su neki atomi ugljika povezani jednostrukim vezama, neki dvostrukim, a neki trostrukim.
Ime spoja: pent-1-en-4-in

Etin

Molekulska formula

Strukturna formula

 

Sažeta strukturna formula

Fotografija prikazuje model molekule etina načinjen od kuglica i štapića. Dva atoma ugljika prikazana su većim tamnim kuglicama i povezana trostrukom vezom, odnosno s tri štapića. Svaki atom ugljika jednostrukom je vezom povezan s po jednim atomom vodika koji su prikazani manjim svijetlim kuglicama.

Model molekule sastavljen od kuglica i štapića

Fotografija prikazuje kalotni model molekule etina. Valjkastog je oblika. Atomi ugljika su u sredini, prikazani su kao dva tamna valjka. Svaki atom ugljika povezan je s jednim atomom vodika koji su prikazani kao svijetle polukugle.

Kalotni model

1 / 6
Fotografija prikazuje model molekule cikloheksina načinjen od kuglica i štapića. To je prstenasti ugljikovodik s trostrukom vezom. Šest atoma ugljika raspoređeno je u obliku prstena. Dva atoma su međusobno povezana trostrukom vezom, a sve ostale veze u prstenu su jednostruke. Neki atomi ugljika jednostrukom su vezom povezani s atomima vodika.
Model molekule cikloheksina načinjen od kuglica i štapića

3.5.Umjetni polimeri

Fotografija prikazuje razonobojne lego-kocke.
Lego-kocke
Fotografija prikazuje raznobojne šešire i šalove načinjene od prirodnih polimera - vune, svila i pamuka.
Prirodni polimeri: vuna, pamuk, svila - materijali koji se koriste od davnina.
Fotografija prikazuje mnoštvo predmeta koje koristimo u svakodnevnom životu, a načinjeni su od plastike: slamke, mobitel, radio, bocu deterdženta za pranje posuđa, četku za pranje boca, CD, igračku, kuhalo za vodu, plastičnu čašu i flomaster.
Predmeti koje koristimo u svakodnevnom životu, načinjeni od plastike
Fotografija prikazuje oznaku za recikliranje utisnutu na dnu boce. Oznaka se sastoji od 3 strelice savinute u oblik trokuta. U sredini trokuta je otisnut broj 2, a ispod trokuta slova HDPE. Ova oznaka govori da se radi o polietilenu visoke gustoće.
Oznaka za jednu vrstu polietena

Neki najčešći simboli za recikliranje plastike

Fotografija prikazuje simbol za recikliranje plastike. Na gornjem dijelu su tri strelice postavljene u obliku trokuta što označava da se taj plastični predmet može reciklirati.. U trokutu je broj 1. U takvoj ambalaži najčešće kupujemo vodu i sokove. Ispod trokuta je natpis PET koji označava vrstu plastike. Plastične proizvode s ovakvom oznakom preporučljivo je koristiti samo jednom.
Fotografija prikazuje simbol za recikliranje plastike. Na gornjem dijelu su tri strelice postavljene u obliku trokuta što označava da se taj plastični predmet može reciklirati.. U trokutu je broj 3. . Ispod trokuta je natpis PVC koji označava vrstu plastke. Od te vrste plastike izrađuje se plastična ambalaža za hranu, boce, igračke i sl. S obzirom da ova vrsta plastike ispušta kemikalije koje nepovoljno utječu na ljudsko zdravlje, stručnjaci preporučuju korištenje drugih vrsta plastike.
Fotografija prikazuje simbol za recikliranje plastike. Na gornjem dijelu su tri strelice postavljene u obliku trokuta što označava da se taj plastični predmet može reciklirati.. U trokutu je broj 5. U takvoj ambalaži najčešće kupujemo jogurt. Ispod trokuta je natpis PP koji označava vrstu plastike.
Fotografija prikazuje simbol za recikliranje plastike. Na gornjem dijelu su tri strelice postavljene u obliku trokuta što označava da se taj plastični predmet može reciklirati.. U trokutu je broj 6. Ispod trokuta je natpis PS koji označava vrstu plastike - polistiren. Od polistirena se najčešće izrađuju plastične čaše i priboj za jelo. Ta se vrsta plastike ne smije zagrijavati je tada postaje štetna za zdravlje ljudi.
Fotografija prikazuje simbol za recikliranje plastike. Na gornjem dijelu su tri strelice postavljene u obliku trokuta što označava da se taj plastični predmet može reciklirati.. U trokutu je broj 4. Ispod trokuta je natpis PEBD koji označava vrstu plastike. Od ove vrste plastike najčešće se izrađuju plastične vrećice.
1 / 6
Torba od jute, alternativa plastici
Torba od jute, alternativa plastici
Fotografija prikazuje neodgovorno odlaganje otpada. Nerazgradiv plastični otpad odbačen je u prirodi.
Neodgovorno odlaganje otpada
Fotografija prikazuje rad u pogonu za zbrinjavanje otpada. Radnici stoje pored trake na kojoj su različite vrte odpada te razvrstavaju otpad prema vrsti.
Rad u pogonu za zbrinjavanje otpada
Fotografija prikazuje izlijevanje mliječnog soka iz drveta kaučukovca. Na drvetu je izrezan dio kore i umetnut mali žlijeb pomoću kojeg tanki mlaz mliječnog soka teče u posudu. Mliječni sok je bijele boje.
Izlijevanje mliječnog soka iz drveta kaučukovca
Fotografija prikazuje prodavaonicu automobilskih guma. Gume su izložene na policama.
Prodaja i skladištenje automobilskih guma

3.6.Aromatski ugljikovodici

Fotografija prikazuje naslovnu stranicu stripa Alan Ford, 7 pripadnika TNT skupine. U sredini je Broj 1, starac duge sijede brade, a oko njega ostalih 6 članova.
Naslovna stranicu stripa Alan Ford, 7 pripadnika TNT skupine
Prikaz benzenske jezgre s delokaliziranim elektronima. Šest atoma ugljika poredano je prstenasto. Svaki od njih povezan je s jednim atomom vodika.
Prikaz benzenske jezgre s delokaliziranim elektronima
Fotografija prikazuje strukturnu formulu benzena. Na bijeloj podlozi je crni šesterokut unutar kojeg je crna kružnica.
Strukturna formula benzena
Fotografija prikazuje uzorak benzena, bezbojne tekućine u staklenoj boci.
Muzejski primjerak uzorka benzena
Fotografija prikazuje znakove koje nalazimo na sredstvima za zaštitu od insekata. Nacrtane se različite vrste insekata, poput muha i komaraca te precrtane crvenom crtom.
Znakovi koje nalazimo na sredstvima za zaštitu od insekata

3.7.Ponavljanje i usustavljivanje nastavnih sadržaja o ugljikovodicima